Social Icons

Τρίτη 17 Μαΐου 2022

H MAYΡH ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ... του ΘΑΝΟΥ ΜΠΛΟΥΝΑ



Με αφορμή τα εγκαίνια της στέγης του Συλλόγου Μικρασιατών Αν. Φθιώτιδας
 
H MAYΡH ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ

Σημαδιακή η φετινή χρονιά. Είναι μια περίοδος που ξαναζούμε νοερά τη φρίκη της Μικρασιατικής Καταστροφής πριν από έναν αιώνα. Ταυτόχρονα με τις εικόνες αυτής της μαύρης επετείου, που ζωντανεύουν μέσα μας, παρακολουθούμε σε ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση τη φρίκη του πολέμου στη μαρτυρική Ουκρανία. Του μεγαλύτερου πολέμου των τελευταίων δεκαετιών με τα ερείπια ισοπεδωμένων χωριών και πόλεων, με τους ακαταμέτρητους ακόμα νεκρούς και τραυματίες των εμπόλεμων γειτονικών χωρών και με τα εκατομμύρια των Ουκρανών προσφύγων στην Ευρώπη.
 
Καθώς διανύω πλέον το υπόλοιπο της όγδοης δεκαετίας της ζωής μου, θαρρούσα πως η ανθρωπότητα δεν θα ξαναζούσε μεγάλους πολέμους. Αλίμονο! Κάθε εβδομάδα που περνά με τον πόλεμο στην Ουκρανία να συνεχίζεται, τρέμουμε όλο και περισσότερο στην εφιαλτική προοπτική ενός πιθανού τρίτου παγκόσμιου και μάλιστα πυρηνικού πολέμου! Τρίτου και τελευταίου, γιατί, αν ξεσπάσει, πιθανότατα δεν θα μείνουν άνθρωποι πάνω στη γη, να ξεκινήσουν κι έναν τέταρτο!...

Αυτές τις σκέψεις έκανα σήμερα από το πρωί, καθώς απόψε τις οχτώμιση ο Σύλλογος Μικρασιατών Ανατολικής Φθιώτιδας, απόγονοι των προσφύγων εκείνης της φρικτής εθνικής τραγωδίας του 1922, εγκαινιάζουν το νέο τους «σπίτι» στη Στυλίδα.
 
Τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, τότε που κανένα σχεδόν σπίτι της μικρής μας πόλης δεν διέθετε μπάνιο, στο κτήριο της νέας τους στέγης λειτουργούσαν δημοτικά λουτρά. Σ’ αυτά οι συμπολίτες μου είχαν τη δυνατότητα να απολαύσουν, μακριά από τη σκάφη του σπιτιού, ένα χαλαρωτικό ντους με άφθονο ζεστό νερό. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 το κτήριο ανακαινίστηκε από τον δήμο και λειτούργησε αρχικά, ελλείψει στέγης για δημοτικές εκδηλώσεις, ως πολύκεντρο. Στη συνέχεια, έως και το ξέσπασμα της πανδημίας, ως ΚΑΠΗ. Και από σήμερα, μετά την κατάργηση (?) του ΚΑΠΗ, και την κυριολεκτική μεταμόρφωσή του με προσωπική εργασία των Μικρασιατών ως στέγη του συλλόγου τους.

Σε μια ζεστή φωλιά μεταμορφώθηκαν από τους νέους ενοίκους του τα παλιά λουτρά: κουρτίνες , καναπέδες και πολυθρόνες , τραπεζάκια με μεταξωτά κεντήματα και παραδοσιακούς τσεβρέδες, στολές εποχής, βιβλιοθήκες, βιτρίνες με οικογενειακά κειμήλια και παλιές φωτογραφίες, που ζωντανεύουν τις μνήμες των χαμένων πατρίδων των οικογενειών τους. Αυτή τη νέα τους όμορφη στέγη, θα εγκαινιάσουν απόψε οι συμπολίτες μας-απόγονοι των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής.
 
Η τελετή των εγκαινίων είμαι βέβαιος ότι θ’ αποτελέσει ένα ακόμα διπλό μνημόσυνο για κείνους που σφαγιάστηκαν το 1922 από τους Τούρκους και για όσους διασώθηκαν και βρέθηκαν εξαθλιωμένοι πρόσφυγες στην Ελλάδα. Αρκετοί από τους διασωθέντες ακόμα και από ψαρόβαρκες, που τους περιμάζεψαν από τη θάλασσα και τους μετέφεραν σε υπερφορτωμένα καράβια, αποβιβάστηκαν, λίγες μέρες μετά την καταστροφή της Σμύρνης, (και) στα μέρη μας: στη Στυλίδα, την Αγία Μαρίνα και το Αχλάδι αλλά και στα καμποχώρια ανατολικά της Λαμίας, στη Μεγάλη Βρύση και στη Νέα Μαγνησία, στο προσφυγοχώρι που τ’ όνομά του παραπέμπει στις χαμένες πατρίδες τους.
 
Φτάνοντας στην Ελλάδα, όλοι τους πίστευαν ότι τα βάσανά τους τελείωσαν. Ότι η μητέρα πατρίδα και τα αδέλφια τους εδώ θα άνοιγαν την αγκαλιά τους και θα φρόντιζαν να επουλώσουν σύντομα τις πληγές τους και να ξεχάσουν τη φρίκη του θανάτου και της ατίμωσης από την οποίο γλίτωσαν. Αλίμονο! Είχαν κάνει λάθος! Αντί για τη ζεστή αγκαλιά που περίμεναν να βρουν, βίωσαν για πολλά χρόνια την απαξίωση, την καχυποψία και από κάποιους ακόμα και την απροκάλυπτη εχθρότητα. 

Οι κυνηγημένοι από το μαχαίρι του Τούρκου Γραικοί, οι «Γιουνάνηδες», βαφτίστηκαν εδώ «τουρκόσποροι»! Οι από παράδοση πάντα καθαρές και περιποιημένες γυναίκες τους «παστρικιές»! Και στη φαντασία των παιδιών των ντόπιων, που, όταν ατακτούσαν, οι μανάδες τους τα απειλούσαν ότι «θα τα έδιναν στους πρόσφυγες», ως ένα είδος ανθρωπόμορφων άγριων σαρκοβόρων όντων. Άργησαν, αλλά κάποτε έκλεισαν οι πληγές αυτές.
 
Ευτυχώς οι σημερινοί απόγονοι των Μικρασιατών δεν ζουν πλέον αποκλειστικά ως ανεπιθύμητοι παρίες στο παλιό «γκέτο», στον συνοικισμό με τα «προσφυγικά» της Στυλίδας και στις παρυφές των χωριών της περιοχής , αλλά σε όμορφα σπίτια δίπλα στα δικά μας. Ζουν και συνεργάζονται μαζί μας ως καλοί γείτονες, που διατηρούν ζωντανά τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις των χαμένων πατρίδων τους. Είναι οι ξεχωριστοί συμπολίτες μας, στους οποίους χρωστάμε μια συγγνώμη για την τότε υποδοχή των προγόνων τους από πολλούς ρατσιστές δικούς μας προγόνους κι ένα μεγάλο ευχαριστώ για το ότι στην πορεία των χρόνων κατάφεραν να εμπλουτίσουν τον πολιτισμό μας με στοιχεία του λαμπρού μικρασιατικού πολιτισμού και των ωραίων τους παραδόσεων. 

Γι’ αυτό και απόψε, στα εγκαίνια της νέας στέγης του συλλόγου τους, θα είναι παρόντες και πάρα πολλοί παλιοί κάτοικοι της Στυλίδας και των γύρω χωριών.
 
Θα πάω κι εγώ να παρακολουθήσω το πρόγραμμα των εγκαινίων και ν’ ανάψω νοερά ένα κερί στη μνήμη όσων έφυγαν. Θα πάω έχοντας νωπά στη μνήμη μου όσα διάβασα τον προηγούμενο μήνα στο βιβλίο του Μάκη Αντωνόπουλου «ΜΑΤΩΜΕΝΗ ΑΝΟΙΞΗ» (εκδόσεις Πάργα, Λευκωσία, 2012), που μου χάρισε πρόσφατα μια καλή φίλη από την Κύπρο. Πρόκειται για ένα βιβλίο που περιγράφει τον Γολγοθά μιας ομάδας εκατό περίπου Ελλήνων, ηλικιωμένων και νέων αντρών και γυναικών, που, αφού διασώθηκαν από την ανθρωποσφαγή της Σμύρνης, έζησαν αιχμάλωτοι εφτά Τούρκων ενόπλων, μια ακόμα τραγωδία. 

Πεζοπορώντας επί μήνες, οδηγήθηκαν ως τα βάθη της Μικρασίας για να σκάψουν και ν’ ανοίξουν δρόμους. Η άνωθεν εντολή στους ένοπλούς φρουρούς τους ήταν, όσοι από τους αιχμαλώτους δεν άντεχαν την πεζοπορία, τις βροχές του φθινοπώρου τα κρύα του χειμώνα, τις κακουχίες και τις αρρώστιες, να εκτελούνται. Η μαρτυρική πορεία τους κράτησε ως τις πρώτες μέρες της άνοιξης. Οι ελάχιστοι από αυτούς που επέζησαν ως τότε, εξαθλιωμένοι, εξαντλημένοι κι ανίκανοι για δουλειά, εκτελέστηκαν από ένα τουρκικό απόσπασμα!

Ο προορισμός των Ελλήνων του μυθιστορήματος αυτού, να χρησιμοποιηθούν οι αιχμάλωτοι, όσοι θα άντεχαν, ως εργάτες για τη διάνοιξη δρόμων, μου θύμισε, τα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης του Β’ Π.Π. με τη γερμανική φράση «Aρμπάιτ μαχτ φράι» (η εργασία απελευθερώνει), αλλά και την τούρκικη φράση «Αμελέ Ταμπουρού» (τάγμα εργασίας). Γι’ αυτά τα τάγματα, στα οποία στρατολογούσαν οι Τούρκοι τους Έλληνες της Μικράς Ασίας, όταν ξέσπασε ο Α’ Π.Π. είχα πρωτοδιαβάσει νέος ακόμα στο πασίγνωστο βιβλίο της Διδώς Σωτηρίου «ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΧΩΜΑΤΑ» («Κέδρος» 1962). 

Αυτό το ίδιο βιβλίο ξαναδιαβάζω αυτόν τον μήνα. Δεν το έχω τελειώσει ακόμα, αλλά πολλά απ’ αυτά που γράφονται σ’ αυτό για τη σφαγή του 1922 στη Μικρασία κι αυτά που υπέφεραν όσοι επέζησαν τα είχα διαβάσει πριν από μερικά χρόνια και στο «ΣΚΑΛΑΚΙ», ένα πολυγραφημένο βιβλίο-κατάθεση μνήμης, πριν φύγουν από τη ζωή, κάποιων ηλικιωμένων Μικρασιατών προσφύγων της περιοχής μας, που κατέγραψαν, έφηβοι «ρεπόρτερ»-μαθητές του συμπολίτη μας φιλολόγου Δημήτρη Καραθεοδώρου. Παρόμοιες αφηγήσεις περιλάμβανε και ένα παλιό ημερολόγιο τοίχου του «Συλλόγου Μικρασιατών Αν. Φθιώτιδας» με τίτλο, αν θυμάμαι καλά, «Τα Δώδεκα Ευαγγέλια της Μικρασιατικής Καταστροφής».

Κάπου βρίσκεται καταχωνιασμένο εκείνο το ημερολόγιο και σήμερα το πρωί που το αναζήτησα δεν το βρήκα. Ξεκρέμασα όμως από τον τοίχο το φετινό ημερολόγιο του ίδιου συλλόγου, που περιλαμβάνει αποσπάσματα από κείμενα σχετικά με τη Μικρασιατική Καταστροφή του Γιώργου Σεφέρη, της Διδώς Σωτηρίου, του Κοσμά Πολίτη, του Ηλία Βενέζη κ.ά. , καθώς και συγκλονιστικές μαρτυρίες από επιζήσαντες Μικρασιάτες, από τις οποίες αντιγράφω εδώ τρία αποσπάσματα, που προκαλούν ανατριχίλα!
 
«[…] Τη νύχτα οι Τσέτες έκαναν επίθεση ν’ αρπάξουν, να σφάξουν, ν’ ατιμάσουν.[…] Βρεθήκαμε σε μια χαβούζα. Γύρω γύρω, στα χείλια της χαβούζας σπαρταρούσαν κορμιά, και μέσα η χαβούζα ήταν γεμάτη κεφάλια. Έπαιρναν όποιον έπιαναν, τον πήγαιναν στην άκρια της χαβούζας, έκοβαν το κεφάλι και το έριχναν μέσα στη χαβούζα και τα κορμιά τα άφηναν να σπαρταρούν γύρω γύρω. Ήταν φοβερό. Όσοι το είδαν τρελάθηκαν. Το τρελοκομείο γέμισε από τρελούς σαν ήρθαμε. Εκεί σ’ αυτό το μέρος χάσαμε και τον πατέρα μου. Τον αδελφό μου τον έσφαξαν στο χωριό[…]» Ελένη Καραντώνη από το Μπουνάρμπασι Σμύρνης.

«[…] Εκεί βλέπω μια κοπέλα που κάθονταν σ’ ένα σωρό πέτρες […] Την έβλεπα που γούρλωνε τα μάτια της, μα δεν πήγε το μυαλό μου∙ την προσέχω. Και τι να δω! Την είχαν χώσει ένα ξύλο από πίσω που έβγαινε από το στόμα της […]»! Θεοδώρα Κοντού από Κριτζιλιά (σε μια αφήγηση που θυμίζει και το μαρτύριο του σουβλίσματος του Διάκου…)
 
«Λίγο αριστερά από το δρόμο κι έξω από ένα κέντρο είδα ένα πτώμα ανάσκελα, αποκεφαλισμένο, ντυμένο μόνο μ’ ένα πουκάμισο και μαύρο παντελόνι∙ το κεφάλι λίγο πιο πέρα από το σώμα, το τσιμπολογούσαν οι κότες που βόσκαν αδέσποτες […]. Σε μια στιγμή δεν πιστεύαμε στα μάτια μας∙ γυναίκες πολλές, μια σειρά ατέλειωτη από το μπουλούκι που ερχόταν από το Κορδελιό, σπρώχνοντας η μια την άλλη και σκύφτοντας, τραβούσαν κατά τους ψηλούς βράχους, εκεί στα Πετρωτά. Ώσπου να το καταλάβεις, πηδούσαν και χάνονταν μέσα στη θάλασσα. 

Πολλές από αυτές κρατούσαν αγκαλιά και τα μωράκια τους. Πλάι τους πάνω από τα κεφάλια τους, ήταν οι Τσέτες, έτοιμοι να τις ντροπιάσουν και ήθελαν να γλιτώσουν από τα χέρια τους, να πέσουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα γινόταν στο γκρεμό, να χαθούνε […]». Αλέξης Αλεξίου από τη Σμύρνη (σε μια αφήγηση που το τέλος της παραπέμπει στις Σουλιώτισσες και το Ζάλογγο).
 
Τελειώνω αυτό το σύντομο κείμενο για τη μαύρη επέτειο των εκατό χρόνων εκείνης της ανθρωποσφαγής με δυο φράσεις από τις τελευταίες σελίδες του βιβλίου της Διδώς Σωτηρίου: «Έτσι, όπως σου τα λέω γενήκανε». Προσωπικά, δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι κι αυτά που αντέγραψα από το φετινό ημερολόγιο του τοπικού συλλόγου Μικρασιατών, έτσι όπως τα αφηγήθηκαν οι πρόγονοί τους γενήκανε. «Ανάθεμα στους αίτιους!», είναι η ακροτελεύτια φράση στο βιβλίο της Σωτηρίου. Ανάθεμα στους αίτιους, επαναλαμβάνω κι εγώ εδώ.

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ:

Τα μηνύματα που δημοσιεύονται στο χώρο αυτό εκφράζουν τις απόψεις των αποστολέων τους. Το STILIDA NEWS δεν υιοθετεί καθ' οιονδήποτε τρόπο τις απόψεις αυτές. Ο καθένας έχει δικαίωμα να εκφράζει την γνώμη του, όποια και να είναι αυτή.
Δεν πρόκειται να λογοκρίνεται κανένα σχόλιο που θα περιλαμβάνει καλοπροαίρετη κριτική ή θα διορθώνει κάποιο δικό μας σφάλμα.Τα συκοφαντικά, υβριστικά, απειλητικά, εκβιαστικά, ρατσιστικά ή κοινωνικού αποκλεισμού μηνύματα θα διαγράφονται.
ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΑΣ ΘΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΕΙ ΤΟ ΣΥΝΤΟΜΟΤΕΡΟ ΔΥΝΑΤΟ.
Απαντήσεις από τον διαχειριστή μόνο στα επώνυμα σχόλια.

Φόρμα επικοινωνίας

Όνομα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο *

Μήνυμα *

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΧΟΛΙΩΝ

Για τους αναγνώστες

Τα αναγραφόμενα από τους αναγνώστες δεν εκφράζουν τις απόψεις του διαχειριστή του STILIDA NEWS και φέρουν οι ίδιοι την ευθύνη των όσων γράφουν. Τα συκοφαντικά, υβριστικά, απειλητικά, εκβιαστικά, ρατσιστικά ή κοινωνικού αποκλεισμού μηνύματα θα διαγράφονται. Σε περίπτωση που μας διαφύγει κάποιο από τα μηνύματα αυτά παρακαλούμε τον ή τους θιγόμενους να μας ενημερώσουν στη διεύθυνση gkordis@gmail.com για να διαγραφεί.

ΚΥΡΙΩΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΟΝΤΑΙ ΤΑ ΕΠΩΝΥΜΑ ΣΧΟΛΙΑ

Η αναδημοσίευση δε ενός άρθρου δεν συνεπάγεται και την υιοθέτηση του περιεχομένου του από το "STILIDA NEWS"






Ο διαχειριστής

Ακολουθήστε μας στο Facebook
Powered by: Internetsmash
 
 
Google Analytics Alternative